Lijnenspel

Lijnen vormen een belangrijk onderdeel van de compositie in je blikveld, dus ook in je foto. Lijnen zorgen voor perspectief, diepte, verdeling in onderwerp etc. In het dagelijks leven worden we continu omringd door lijnen. Doe een stap naar links of kijk eens een centimeter naar rechts en de lijnen in je blikveld lopen heel anders.

In deze blog gaan we het hebben over lijnen in je foto.

De Gulden Snede

Puur ter achtergrond een klein stukje over de gulden snede of de regel van derden. Een belangrijke basis voor de bepaling van je compositie. De korte definitie: “De regel van derden is een compositierichtlijn waarbij je onderwerp in het linker of rechter derde deel van een afbeelding wordt geplaatst, waardoor het overige twee derde deel meer open blijft.” (Bron: Adobe)

Het beeld wordt opgedeeld in een raster van negen vlakken waarbij het onderwerp idealiter op een van de snijpunten van het raster geplaatst wordt. De horizon dient volgens het ideaalbeeld op 1/3 of 2/3 van je beeld geplaatst te worden. De gulden snede biedt ook een handig hulpmiddel bij gewenste symmetrie in de foto.

 

Waarom lijnen zo belangrijk zijn

Rond, recht, slingerend, natuurlijk, kunstmatig. We worden omringd door lijnen in ons leven en je ontkomt er dus ook niet aan in je foto. Gelukkig maar, want dankzij die lijnen kunnen we een groot deel van onze compositie bepalen.

De belangrijkste lijn in je foto is de horizon. Dat geldt uiteraard alleen bij landschapsfoto’s. Deze lijn dient zonder uitzondering altijd recht te zijn! Dat is ook meteen de enige echt harde regel.
De horizon is heel bepalend voor de compositie. Een horizon op 1/3 van het beeld maakt een hele andere foto dan een horizon op 2/3.

Lijnen kunnen het onderwerp zijn in je foto, maar veel vaker zijn ze vooral helpend om de kijker naar het onderwerp te leiden. Lijnen kunnen de sfeer in een foto bepalen. Een kronkelende weg of rivier is bijvoorbeeld veel speelser dan een strak recht kanaal.

Er is geen duidelijke regel over hoe lijnen weergegeven moeten worden in foto’s dus ook hier is de regel van derden de belangrijkste richtlijn. Het gaat vooral over welk verhaal je wil vertellen in je foto. Een horizon op 1/3 zal de aandacht naar de lucht trekken, omdat je 2/3 lucht ziet. Omgekeerd zal een horizon op 2/3 de aandacht meteen naar het landschap leiden. Een horizon in het midden doet het vooral goed bij reflecties in het water en creëert een symmetrie in de foto.

Maak bij twijfel meerdere foto’s waarbij je je hoofdlijn telkens een andere plaats in je beeld geeft en bekijk achteraf bij welke compositie je het beste je doel bereikt. Soms word je verrast en blijk je op een andere compositie uit te komen dan je van te voren gedacht had.

 

 

Lijnrecht op elkaar

Als er zo weinig regels zijn, wat valt er dan nog te vertellen over lijnen? Een vraag die misschien bij je opkomt na het lezen van de vorige alinea.
Feitelijk zijn lijnen een onderdeel van je compositie. Compositie is voor een groot deel smaakgevoelig en de belangrijkste regel heb ik in de vorige alinea’s al behandeld. Bovendien zijn er altijd weer uitzonderingen.

Wie het tv-programma ‘Het Perfecte Plaatje’ kijkt, kent de uitspraak inmiddels wel dat “elke foto een verhaal moet vertellen”. En dat is eigenlijk de belangrijkste regel die ik je mee kan geven. De oude meesters van de schilderkunst hadden dat vroeger al heel goed begrepen. Schilders kunnen echter zelf hun creatieve vrijheid (en fantasie) aan het beeld toevoegen, wij fotografen moeten het doen met de werkelijkheid om ons heen.

Is er een goed of fout? Nee, zolang je verhaal maar duidelijk is voor de kijker. Probeer je foto dus altijd zo objectief mogelijk te beoordelen. Jij weet welk verhaal je wil vertellen, maar de kijker weet dat niet en moet het dus echt uit de foto kunnen halen.

Zorg dat er geen, of in elk geval zo min mogelijk storende objecten zijn in je foto. Storende objecten zijn vooral dingen die de kijker kunnen afleiden van het verhaal. Tegenwoordig kunnen we een hoop wegpoetsen in Photoshop, maar ik hou toch meer van een foto die uit zichzelf geen storende objecten bevat.

Tegenwoordig hebben we met de komst van drones een heel nieuw perspectief te pakken. Drones zijn fantastisch om lijnen in beeld te brengen. Daarom wijd ik de volgende alinea’s aan dronefotografie en geef ik onder deze alinea wat voorbeelden die met de DSLR (en niet vanuit de lucht) gemaakt zijn.

Ter afsluiting nog één belangrijke regel: zorg dat je foto’s technisch klopt en vooral ook scherp is op de plekken waar je scherpte verwacht (het onderwerp)!

Vogelperspectief

Meestal bekijken we de wereld vanaf neushoogte. Als fotograaf wil je nog weleens op je buik gaan liggen of een verhoginkje opzoeken maar veel meer dan dat heb je niet. Vanuit een helikopter of vliegtuig konden we vanaf hoogte fotograferen, maar wel door een (vaak vies) raam heen. Ook niet ideaal. Een luchtballon bood uitkomst, maar dan ben je wel sterk afhankelijk van het weer en het is bovendien niet goedkoop.

Met de komst van drones ging er een nieuwe wereld open voor fotografen. Zeker toen de camera’s onder de drone beter werden en de mogelijkheden uitgebreider. Tegenwoordig is de drone een vast onderdeel van mijn kit.

Met de drone zijn structuren in beeld te brengen die we vanaf de grond niet of nauwelijks zien. Je fotografeert per definitie in groothoek en moet daarom op een andere manier zoeken naar een interessante compositie. Spelen met scherptediepte is er niet bij. Daarentegen kun je met de drone op plekjes komen waar je zelf niet kunt komen en biedt het een mooie aanvulling op je foto’s vanaf de grond.

Veel mensen die voor het eerst een drone-controller in handen krijgen hebben de neiging om meteen de hoogte in de gaan. Een drone mag maximaal 120 meter hoog, maar dat is lang niet altijd nodig. Ook op 5 meter hoogte krijg je een heel ander perspectief op het landschap dan op neushoogte.

Grofweg gezegd heb je qua compositie twee opties: de horizon wel in beeld of de horizon niet in beeld. Dat laatste noemen we ook wel top-down of birds-eye. Door recht naar beneden te fotograferen kun je ook prachtige abstracte beelden maken.

Met een drone kun je lijnen in het landschap zichtbaar maken die je vanaf de grond niet of nauwelijks kunt zien. Kronkelweggetjes en -slootjes, de rechte rijen op de akker, bomenrijen etc.
Ook bij dronefotografie is de regel van derden de belangrijkste vuistregel. Je zult echter merken dat de toepassing ervan wat lastiger is. De horizon op een derde plaatsen is makkelijk, maar als je top-down fotografeert zul je echt moeten kijken hoe je de kijker je foto in leidt. Bedenk wat je hoofdonderwerp is, bijvoorbeeld een kronkelende weg, en bepaal aan de hand daarvan je compositie. Vlieg ook eens een paar meter lager of hoger of verander een beetje van positie. Dat kan soms al veel schelen in je beeld. Drones met een zoomlens hebben als voordeel dat ze het beeld iets minder groothoek kunnen maken, waardoor het landschap wat meer diepte krijgt. Dat gaat soms wel gepaard met kwaliteitsverlies, dus controleer je beelden goed.

Ik schreef al eerder een blog over dronefotografie, maar de belangrijkste tip die ik ook hier meegeef is dat je vooral moet proberen en oefenen!

 

Tot slot

Ik hoop dat je na het lezen van dit artikel de volgende keer dat je met je camera op pad gaat, de lijnen in het landschap (meer) gaat zien. Probeer verschillende standpunten uit. Ga eens door je knieën of houd je camera juist boven je hoofd. Doe een stap naar voren, achteren, links of rechts of zoom een beetje in of juist uit. Maar bedenk vooral welk verhaal je wil vertellen.

Veel plezier met fotograferen en laat me vooral weten wat je van dit artikel vindt!